Elk moment in ons leven kan een leermoment zijn, als we het tot ons laten spreken. Als we stoppen om goed te luisteren kunnen we aanwijzingen, inzicht en inspiratie vinden in zelfs de meest gewone gebeurtenissen. Door momenten te vergelijken en te groeperen kunnen we patronen en trends leren zien. Die patronen en trends zijn de dragers van onze verhalen – de verhalen die we creëren om betekenis en zin aan ons leven te geven. Door duidelijker te zien hoe de verhalen die we geleefd hebben resoneren met onze authentieke zelf, kunnen we een begin maken met het voorwaarts projecteren van ons meest authentieke verhaal. In plaats van te wachten tot het volgende hoofdstuk voor ons geschreven wordt, kunnen we zelf de auteur ervan worden, en dan zorgen dat het verhaal ook gebeurt.

Stap 4: De Essentie Vatten

Nu we onze glanzende parels gegroepeerd hebben kunnen we de essentie van wat ze met elkaar gemeen hebben gaan samenvatten. Het idee hier is om niet zozeer de feiten van die momenten te zoeken (zoals de plaats, acties, acteurs en omstandigheden) maar meer de energie, emoties en het belang voor ons, zodat wanneer we de samenvatting teruglezen we ook de gevoelens terug oproepen die we hadden toen we de oorspronkelijke momenten beleefden.

De volgende vragen kunnen helpen on zulke samenvattingen te maken, maar we moeten wel opletten dit niet al te strikt als een formule te gaan zien: het gaat hier om persoonlijke ervaringen, dus moeten we ons vooral vrij voelen ze samen te vatten op de manier die voor ons het meest krachtig en betekenisvol aanvoelt. Daarbij zijn onderstaande vragen vooral een steuntje in de rug om mee te beginnen.

Kijkend naar de groep parels die we willen samenvatten:

• Hebben ze eenzelfde (of vergelijkbare) lokatie?
• Bevatten ze dezelfde (of vergelijkbare) handelingen?
• Is er een manier om de omstandigheden te karakteriseren?
• Is er een manier om de uitkomst te karakteriseren?
• Hoe deden ze ons voelen?
• Waarom deden ze ons zo voelen?
• Wat kunnen we weglaten zonder de essentie te verliezen van wat deze momenten zo speciaal maken?
  

---

In de afgelopen 35 jaar heb ik vele gelegenheden gehad om op het toneel te staan, alleen of met andere mensen, voor publiek dat liep van een paar mensen tot een paar duizend. De parels in deze groep zijn die momenten waarop het alleen ikzelf en mijn publiek betreft. Ik ga een lied zingen of een monoloog houden. Nog voor ik begin voel ik al dat er iets bijzonders gaat gebeuren. Ik sta op het toneel, kijk rond, en voel de verwachtingen van de mensen in het publiek. Ik ben een beetje nerveus, maar op een goede manier, die me energie geeft, mijn zintuigen aanscherpt en mijn concentratie verhoogt. Zodra ik begin te spreken of zingen voel ik me verbonden met het publiek: ik communiceren met hen, ik sta niet alleen te zenden. Ik voel dat ik het publiek met me meeneem op een avontuur, een verkenning van ofwel het verhaal dat ik vertel ofwel de emoties waar ik over zing. Als ik praat speel ik met het tempo en volume van mijn stem. Ik pauzeer soms om rond te kijken en oogcontact te maken. Dan weer ga ik sneller om enthousiasme en energie uit te stralen. Ik voel hoe het publiek met me mee komt, alsof ik direct toegang heb over hun emoties en hun energie.

De beste van deze momenten eindigen op een natuurlijke en bevredigende manier. Het lied of het verhaal eindigt met een gevoel van compleetheid en afsluiting, alsof er geen beter moment is om te stoppen dan precies op dit moment, en er geen betere manier is op te eindigen dan met precies deze laatste woorden. Met liedjes is de timing natuurlijk ook afhankelijk van de muziek, maar met monologen is de timing in mijn eigen handen. Vooral met presentaties beheers ik de flow volledig. Ook als er slides zijn die een vastgestelde volgorde en structuur afdwingen heb ik geleerd mijn eigen verhaal te vertellen. Door de slides zo minimaal mogelijk te maken heb ik de vrijheid om te improviseren, dingen over te slaan of toe te voegen, anecdotes te vertellen, voorbeelden aan te halen, en zelfs hele nieuwe ideeën te opperen als me die op dat moment binnenvallen. In de beste parels, zelfs ik het gevoel heb dat ik compleet sta te improviseren en gewoon zeg wat me voor de geest komt, is er een sterk gevoel van samenhang en ritme, alsof er ergens toch een script is dat ik volg. Het verhaal komt tot een natuurlijke afronding op precies het juiste moment, gewoonlijk een paar minuten voor de afgesproken eindtijd van mijn optreden, zodat er tijd is voor het publiek na te denken over wat ik heb gezegd en een paar vragen te stellen voor we de zaal moeten verlaten.

---

Het is niet zo moeilijk om vast te stellen dat de parels in deze groep een aantal dingen met elkaar gemeen hebben:

• De lokatie is een toneel of iets dat als een toneel dienst doe, zoals voor een klaslokaal staan, achter een katheder in een universiteitszaal, of een tijdelijk podium in een of andere zaal tijdens een conferentie. Soms is het ook een echt theater, al heb ik dat niet zo heel vaak meegemaakt.
• De handeling is dat ik solo praat (of zing) voor een publiek met meerder mensen. Het is een geplande voorstelling; ik ben gevraagd om op te treden en het publiek heeft enige voorkennis en verwachtingen over waar ik over zal praten of wat ik zal zingen.
• De omstandigheden zijn gekenmerkt door positieve verwachtingen: ik verwacht dat het publiek geïnteresseerd zal zijn in wat ik ga doen, en zij verwachten dat mijn optreden relevant, interessant, educatief en onderhoudend zal zijn. Er zijn duidelijke afspraken over het onderwerp en de wijze van presenteren, en er is een vooraf bepaalde tijd om het geheel in uit te voeren. Ik verwacht niet om de aandacht van het publiek te hoeven vechten, of er met anderen om te concurreren. Ze zijn aanwezig omdat ze al geïnteresseerd zijn in wat ik zal gaan zeggen of doen. Natuurlijk kan een slecht optreden van mij hun aandacht doen verdwijnen, maar voordat we beginnen zitten ze klaar met de bereidheid om naar mij te luisteren.
• De uitkomst van deze parels is een gevoel van iets gepresteerd te hebben, een geluksgevoel dat soms grens aan euforie, een diep gevoel van dankbaarheid jegens het publiek dat met mij heeft meegeleefd, en een gevoel dat ik iets heb mogen betekenen – al is het maar een klein beetje – voor de wereld en mijn medemensen. Voorzover ik dat kan vaststellen is de uitkomst voor mijn publiek gevoelens van motivatie en inspiratie, een gevoel iets nuttig geleerd te hebben voor hun persoonlijke of professionele ontwikkeling, en een gevoel dat ze hun tijd op een aangename, zinnige en productieve wijze hebben doorgebracht.
• Wat er precies leidt tot deze gevoelens in mijzelf en in mijn publiek is moeilijk in detail te analyseren. Ik denk dat waar het vooral op neerkomt is dat deze momenten me een unieke combinatie geven van verschillende soorten van voldoening, die allemaal voor mij van belang zijn en voor wat ik als mijn missie in dit leven zie:
  
  • Ze geven me een gevoel van iets gepresteerd te hebben: van iets moeilijks en uitdagends dankzij oefening en voorbereiding tot een goed einde gebracht te hebben;
  • Ze geven me een gevoel van verbinding: van reiken naar en aanraken van de hoofden en harten van andere mensen, al is het maar voor de duur van de voorstelling;
  • Ze geven me een gevoel van behulpzaam zijn en ondersteunen: van het brengen van nuttige en praktische informatie en advies dat – zouden ze ervoor kiezen ermee aan het werk te gaan – een positief effect op hun leven en werk kan hebben;
  • Ze geven me een gevoel van gewaardeerd en gerespecteerd te worden: van mensen die bewust en geheel vrijwillig mijn inzichten en advies opzoeken, in plaats van dat ik ze achterna moet rennen en ze smeken om hun aandacht.
• In hun meest abstracte vorm zijn deze parels allemaal voorbeelden van hoe ik communiceer met groepen van mensen, ze vermaak mijn verhalen, onderwijs met mijn informatie en inzichten, en ze motiveer om zichzelf te verbeteren met behulp van mijn tips en adviezen.
  

Wat deze groep parels mij lijkt te zeggen is dat het voor mij belangrijk is om op het toneel te staan. Maar niet zomaar op een toneel: de meeste voldoening kreeg ik op die momenten dat ik mijn publiek echt kon raken, ze iets moois kon laten voelen met zowel mijn inhoud als mijn wijze van presenteren. Het gaat me er ook niet alleen om ze te vermaken: er moet ook iets van motivatie en educatie in het optreden zitten, om me het gevoel te geven dat het echt de moeite waard is. Ik weet dat het onderzoeken van hoe de wereld werkt en dat steeds beter begrijpen erg belangrijk voor me is. Klaarblijkelijk is het helpen van andere mensen met de resultaten van die onderzoeken minstens zo belangrijk. En dat heeft weer te maken met mijn eigen behoefte om mezelf nuttig te maken, en mijn nog diepere wens om te helpen het (vaak onnodige) lijden in de wereld te verminderen.

We leven onze levens van moment tot moment, en elk moment voegt een ervaring toe aan ons persoonlijke verhaal. Elk moment is een potentieel leermoment, als we maar de tijd zouden nemen om uit te vinden wat het ons probeerde te vertellen. De kunst van het leven van een zelf-sturend, zelf-schrijvend leven is meer dan het leven ten volle te leven – dat is slechts bezig zijn. De ware kunst is om van tijd tot tijd stil te staan om elke ervaring af te wegen tegen de wijsheid en aanwijzingen van onze authentieke kern. Als het resoneert met onze kern streven we naar meer van zulke ervaringen. Als het verkeerd voelt, leeg, of niet echt wat we zouden moeten doen streven we ernaar dit in de toekomst te vermijden. En dan stellen we onze richting en snelheid bij, en proberen het opnieuw, elke keer een beetje beter op koers en een beetje meer trouw aan de reis die we geacht werden af te leggen toen we op Aarde arriveerden.

Stap 2: Onze Momenten van ‘Flow’ Vinden

Als we onze verzameling van glanzende parels bekijken, die we hebben gescheiden van de donkere, matte balletjes, wordt het duidelijk dat hoewel al die parels heldere en glanzende momenten uit ons verleden zijn ze niet noodzakelijk allemaal dezelfde aard hebben. Ze zullen misschien zelfs, op het eerste gezicht, eruitzien als aparte, individuele gebeurtenissen, met niet veel overeenkomsten. Sommigen zijn gewoon gelukkige herinneringen aan iets dat we zagen of bijwoonden, anderen zijn misschien momenten die we samen met onze geliefden doorbrachten. Maar waar wij naar op zoek zijn om ons verhaal mee op te bouwen is één specifieke soort parel: die helder stralende momenten dat we actief iets aan het doen waren op een manier dat we er volledig in opgingen, min of meer in de ‘flow’ waren, en die we associeren met een gevoel van vervulling en van op het juiste moment of de juiste plaats met het juiste bezig te zijn. We noemen die momenten ‘actieve momenten van flow’ omdat het die momenten zijn waarop onze acties het dichtste overeenkwamen met wat ons emotionele systeem als de optimale toestand ervoer. Dit suggereert dat het juist die momenten waren waarin we iets deden dat nauw aansluit by ons temperament, onze persoonlijke voorkeuren, en – wellicht het belangrijkste – ons intuïtieve gevoel van doelgerichtheid en vervulling.

---

Ik vond het altijd fijn om naar school te gaan. Er was gewoon zoveel te leren daar, zoveel uit te vinden over die mysterieuze wereld die zou liggen voorbij de straten van de plaats waar ik opgroeide. Mijn vroegste herinneringen aan momenten van ‘flow’ zijn het schrijven van opstellen in de klas, of het oplossen van een opgegeven probleem. Als ik eenmaal aan het werk was was het alsof de tijd ophield te bestaan. Het enige dat bestond was het onderwerp of de opdracht en ik die het aan het onderzoeken was, de raadsels ervan ontwarrend en zoekend naar de juiste woorden om de antwoorden in weer te geven. Niet zelden, als het werk gedaan was, las ik terug wat ik geschreven had en was verbaasd over het resultaat. Ik kon me niet herinneren dat ik dat geschreven had, en kon soms nauwelijks geloven dat ik degene was die dat op papier gezet had. Ik vroeg me vaak af waar die woorden werkelijk vandaan kwamen; ze voelden zoveel beter dan waar ik mezelf toe in staat achtte.

In mijn sportieve jaren speelde ik hockey. We speelden voornamelijk recreatief, voor de lol van het spelen en de sociale activiteiten daaromheen, niet echt om het winnen. Ik was een matig speler en een iets beter dan gemiddelde keeper, maar mijn prestaties waren nooit echt consistent. Vaak, vooral als het spel traag verliep, gingen mijn gedachten aan de wandel en werd ik zo afgeleid door gedachten en ideeën dat ik nauwelijks nog meedeed aan de wedstrijd. Maar soms liep het anders. Ik vond het heerlijk om keeper te zijn tijdens toernooien, bijvoorbeeld, wanneer we tegen teams speelden die veel beter waren dan ons. Ik had het dan zo druk met het verdedigen van het doel dat ik geen tijd meer had om na te denken over wat ik aan het doen was. Zodra mijn gedachten verdwenen leek mijn lijf de controle over te nemen. En, zoals ik ontdekte, mijn lijf was een veel betere keeper dan mijn hoofd ooit zou zijn. Ik heb helaas nooit uitgevonden hoe ik die specifieke toestand van ‘flow’ bewust aan kon zetten. Ik zou wellicht nog een hele goeie keeper hebben kunnen worden.

---

Stap 3: Onze Parels Sorteren

Nu we de actieve momenten van ‘flow’ hebben gescheiden van de rest van onze parels, kunnen we gaan kijken of we die actieve momenten aan elkaar kunnen relateren. Wellicht zijn ze verbonden door plaats of situatie, de actie waar we in opgingen, of het soort voldoening dat ze ons gaven. Het kan enige reflectie en doordenken kosten voor we een bevredigende groepering kunnen vinden. En we moeten ons ook niet teveel zorgen maken of we het wel 100% correct doen. Deze oefening is tevens een goede gelegenheid om te leren onze intuïtie te vertrouwen en te luisteren naar wat onze gevoelens ons te zeggen hebben, in plaats van alleen ons verstand te willen gebruiken. Dus mochten we er niet uitkomen, gewoon ontspannen, diep ademhalen, en vervolgens een groepering proberen geheel op het gevoel. Dat is voor onze doeleinden meer dan voldoende.

---

Toen ik begon met het groeperen van mijn parels zag ik in eerste instantie geen enkel verband tussen mijn school-momenten en die op het hockeyveld. Ze leken niets met elkaar gemeen te hebben. De schoolmomenten waren puur mentaal, er kwam geen fysieke actie aan te pas, en ze gingen niet om winnen of verliezen, maar uitsluitend om de vreugde van het oplossen van problemen en de antwoorden onder woorden brengen. De hockey momenten waren bijna het tegenovergestelde. Het was fysiek, het doel was de wedstrijd te winnen (of in mijn geval te zorgen dat de tegenstanders niet konden winnen), het was non-verbaal, en vaak te snel om zelfs maar na te kunnen denken. Bij nader inzien echter, vond ik toch overeenkomsten. Overeenkomsten die later belangrijke wegwijzers bleken te zijn voor mijn persoonlijke groei en de richting die mijn persoonlijke verhaal zou nemen.

Zowel op school als op het veld waren de ‘triggers’ – de omstandigheden die me hielpen in de ‘flow’ te komen – vergelijkbaar. Beiden betroffen tijdsdruk: op school was er maar beperkte tijd om resultaten te produceren, op het veld werd de beschikbare tijd bepaald door de snelheid van de tegenstander en de bal die op me afkwamen. Beiden stelden me voor een direct probleem dat op dat moment moest worden aangepakt en opgelost. Op school, als de taak te vaag was of het probleem niet moeilijk genoeg, deed ik dan wel het werk maar had niet dat gevoel van ‘flow’. Op het veld was het hetzelfde. Hoe hoger de druk, hoe intenser de actie, hoe makkelijker het voor me was om in de zone te komen en daar te blijven. Blijkbaar hielp de juiste soort druk me te concentreren op het doen in plaats van het denken. Een andere overeenkomst was dat ik beide activiteiten nooit deed voor de punten of de glorie, maar gewoon omdat ik genoot van het gevoel dat ik kreeg als het goed ging. Zowel op school als op het veld was de vreugde van het vinden van een antwoord of oplossing veel bevredigender dan het krijgen van een 10 of het winnen van de wedstrijd.

En dus, verrassend genoeg, hadden deze ogenschijnlijk zo verschillende momenten feitelijk zeer veel overeenkomsten, op een zeer specifieke manier. Die overeenkomsten vertelden me veel over mezelf en over sommige keuzes die ik in mijn leven maakte.

– wordt vervolgd –

Zou het niet geweldig zijn als we ons volledige potentieel waar konden maken en de persoon worden waarvan we diep van binnen weten dat we zo geweest hadden kunnen zijn? Als we maar niet gevormd en gekneed waren geweest door zoveel externe stemmen die ons vertelden wat we moesten en konden doen, wat we vooral niet mochten doen, wat we moesten vrezen en waaraan we moesten gehoorzamen. Als we maar in staat geweest zouden zijn om die onschuldige nieuwsgierigheid en verbeelding van onze vroege kindertijd vast te houden, toen alles nog een avontuur was en nieuw, en leren net zo natuurlijk was als ademhalen. Als we maar ons eigen verhaal hadden kunnen maken, in plaats van een verhaal te leven dat is opgebouwd uit duizenden geleende stukjes. Het Maken van een Parelsnoer is een manier om onze weg terug te vinden naar dat oorspronkelijke verhaal – het verhaal dat we nooit af hebben kunnen maken maar wat we nog steeds, diep van binnen, zo graag zouden leven.

De Herkomst van Deze Aanpak

De ideeën achter de ‘parelsnoer’ aanpak werden mij aangeleerd door mijn overleden echtgenote Michal. Zij was een buitengewoon persoon, genezer, psycholoog en wijze vrouw. Haar levenswerk was mensen helpen hun volle potentieel waar te maken. Zij geloofde dat de meeste mensen vast blijven zitten in een verhaal dat niet het hunne is, maar een samenraapsel van alles dat we overnemen van andere mensen in de tijd dat we opgroeien tot volwassenen: angsten, zorgen, hoop, verwachtingen, overtuigingen, aannames … Al deze ‘geleende’ stukjes verhaal stapelen zich op tot ze ons eigen authentieke verhaal bedekken – het verhaal dat we voor onszelf gekozen zouden hebben als we niet het contact waren kwijtgeraakt met datgene wat we eigenlijk bedoeld waren te worden.

Michal’s werk draaide om twee centrale processen die mensen moesten doorlopen om hun eigen verhaal terug te vinden. Een daarvan is het proces van het ‘afpellen’ van de lagen van de ons opgelegde verhalen – het afwerpen van de emotionele en mentale baggage die anderen ons op de schouders legden maar die we niet meer willen dragen. Hoe meer van dit materiaal we los kunnen laten, hoe meer we in staat zijn af te stemmen op ons werkelijke wezen – onze authentieke kern – die kleine stem van binnen dat nog de onschuld bevat en de belofte waarmee we deze wereld binnenkwamen. Ik zal later in deze serie nog over dit proces schrijven, onder de kop Emotionele en Spirituele Intelligentie.

Het tweede proces is het werk van het construeren van ons gewenste verhaal – het verhaal dat wij willen leven. Dat is een verhaal over waar wij van houden, wat we graag doen, wat ons in de ‘flow’ brengt en wat ons een gevoel geeft van zingeving en vervulling. Het is een proces van het vinden van fragmenten van dat verhaal in ons verleden – momenten dat we het bijna leefden, of voelden dat we er dichtbij kwamen – om die momenten vervolgens to gebruiken om het onderliggende verhaal terug te vinden en door te trekken naar de toekomst. Dat proces met 7 stappen is het onderwerp van deze en de volgende afleveringen van deze serie.

Michal’s lessen hebben een enorme invloed gehad op mijn leven. Vanaf het moment dat ik haar ontmoette, gedurende de tijd dat ik met haar getrouwd was, en in de jaren na haar overlijden, heb ik steeds haar dubbele aanpak om mijn eigen potentieel te vinden gevolgd, en geprobeerd daarnaar te leven zoveel ik kon. Het heeft me tot vreemde en wonderbaarlijke ontdekkingen en avonturen geleid. Het bracht me naar de andere kant van de wereld, van Nederland naar Australië. Het hielp me een boel overtollige bagage af te werpen. Het hielp me in te zien dat het meeste dat ik tegenwoordig doe en beoefen ik eigenlijk altijd al had willen doen, maar dat ik dat verlangen verborgen hield onder lagen van aangeleerde verhalen die me deden geloven dat het beter was mijn dromen op te geven. Terwijl ik meer van mezelf ontdekte, mijn passie en zingeving, probeerde ik een hele reeks beroepen, van bijzonder technisch – het ontwerpen van IT systemen – tot bijzonder menselijk – mensen onderwijzen in het verbeteren van hun persoonlijke en inter-persoonlijke vaardigheden. Ik ben een leraar geweest, onderzoeker, software ontwikkelaar, consultant, manager, trainer/coach en spreker. Tegelijkertijd was ik ook een vader, echtgenoot, vriend en zelfs – niet met opzet, maar gewoon omdat het leven nooit zonder conflicten is – van tijd tot tijd een tegenstander.

Terugkijkend kan ik zien hoe al die verschillende ervaringen deel uitmaakten van het ontdekken van wat mijn ware pad zou moeten zijn. Elke ervaring was tegelijkertijd ook een experiment: een test om te zien hoe die specifieke situatie aan zou voelen, wat het me zou opleveren of zou kosten, en wat het me zou leren over mezelf. Op die manier bekeken was geen van die ervaringen ooit een mislukking of een tijdverspilling. Ze waren allemaal een noodzakelijk deel van het leerproces. Zelfs (of moet ik zeggen: vooral) de banen waar ik een hekel aan had, de mensen waar ik mee botste en de plaatsen waar ik niet kon aarden gaven me inzicht in mijn eigen authentieke kern en hielpen me zo mijn toekomstig pad aan te scherpen.

Ik zou zo graag zien dat iedereen het leven op deze manier kon aanschouwen. Als een avontuur waarin iedere nieuwe ervaring een leermoment is. Een avontuur waarin we tegelijkertijd de hoofdpersoon en de schrijver kunnen zijn. Een reis die zowel het pad zelf is als de manier om een beter pad te vinden. Dat is de essentie van het parelsnoer.

En dus is het nu tijd om de stappen van dit proces uit te leggen.

Stap 1: Het verzamelen van de parels

Ga comfortabel zitten, ontspan, sluit de ogen en haal een paar keer diep adem.

Stel ons leven voor als een verzameling van ervaringen die zich uitstrekken vanaf het heden terug tot aan onze allereerste herinneringen. Elke herinnering is een kleine tijdcapsule met daarin informatie over de plaats, de situatie, wat er precies gebeurde, wat we deden, wat we zeiden, en – en dat is het belangrijkst – hoe we ons op dat moment voelden. Meestal zullen we ontdekken dat voor de meeste van onze herinneringen dat wat we voelden veel beter is vastgelegd dan veel van de feiten daaromheen. Vooral als we een bepaald niveau van emotioneel bewustzijn hebben bereikt (en ik beloof dat daar nog uitgebreid op terug zal komen in toekomstige afleveringen) kan het gevoel van dat moment de sleutel zijn om die herinnering verder te ontsluiten, en daarmee informatie terug te vinden waarvan we dachten dat die voorgoed verloren was gegaan.

---

Ik liep een keer een snoepwinkel binnen en werd onmiddellijk overvallen door een gevoel van angst en misselijkheid, alsof er iets vreselijks stond te gebeuren. Ik wist niet hoe snel ik weer buiten moest komen. Buiten, in de frisse lucht, kalmeerde ik genoeg om me af te vragen wat er in hemelsnaam daarbinnen was gebeurd. Wat was het dat zo’n sterke reactie veroorzaakte? Ik moest het weten dus ik vermande me, haalde een paar keer diep adem om mijn nog steeds enigszins op scherp staande zenuwstelsel tot bedaren te brengen, en stapte terug naar binnen. Met het openen van de deur merkte ik een vreemde geur op, een mengsel van zout en zoet, met een ondertoon van anijs. Als ik me op die geur concentreerde kon ik de paniek van binnen weer aan voelen wakkeren. Maar omdat ik daar nu op bedacht was kon ik het voldoende onder controle houden zodat het me niet compleet kon overweldigen. In plaats van ervoor te vluchten ging ik nu die paniek tegemoet, mezelf concentrerend op de vraag wat nu precies deze geur zo bedreigend voor me maakte. En ineens was daar een scene uit mijn kindertijd – iets dat ik compleet was vergeten, of dacht te zijn vergeten – die vanuit het niets me plotseling haarscherp voor de geest stond.

Ik was 6 of 7 jaar oud en stond op het punt aan mijn amandelen geopereerd te worden – iets dat in die tijd iets te gretig op kinderen werd toegepast, als je het mij vraagt. De verdoving die gebruikt werd was een soort slaapgas, toegediend via een kapje dat over mijn neus en mond gehouden werd. Ik weet nog dat de zuster zei dat het allemaal OK was, en ik me nergens zorgen over hoefde te maken. Ik zou snel in slaap vallen en nergens iets van voelen. En als ik dan weer wakker werd zou alles alweer lang voorbij zijn. Maar wat ik onderging was die vreemde sterke geur die mijn neus en mond met grote snelheid binnendrong. Ik kon voelen hoe het mijn longen binnenstroomde. Tegelijkertijd zag ik vreemde zwarte ronddraaiende figuren, als een soort propellors, naar mij toe snellen alsof ze me elk moment konden versnipperen. Ik voelde mezelf door de stoel heen zakken en steeds sneller naar beneden vallen, de lege ruimte in. Ik probeerde nog me ergens aan vast te klampen maar er was nergens houvast. Terwijl ik viel werd mijn gezichtsveld steeds nauwer, tot er alleen nog een lange, smalle tunnel van licht overbleef, met daarin die zwarte vormen die me nog steeds probeerden in te halen. Vlak voordat ik het bewustzijn verloor – en ik herinner me dat nog goed – werd het me ineens duidelijk dat ik op het punt stond dood te gaan en dat ik nooit meer wakker zou worden. En toen werd alles zwart…

Toen ik me dit eenmaal herinnerde was het allemaal vrij duidelijk. Niet alleen leek die geur in de snoepwinkel precies op hoe dat slaapgas had geroken, maar de lange donkere winkel moet ook een herinnering aan die tunnel hebben losgemaakt waar ik inviel vlak voor ik het bewustzijn verloor. Wat me fascineerde was hoe de geur niet alleen het gevoel had opgeroepen van dat moment, maar daarmee tevens een tot dan toe compleet vergeten traumatische ervaring uit mijn jeugd in alle details terug tot leven had gebracht. En niet alleen dat moment zelf, maar ook wat eraan vooraf ging en de nogal pijnlijke en traumatische herstelperiode die erop volgde. Het was alsof die geur de sleutel was tot een brandkast die ik zorgvuldig had afgesloten en verborgen.

Het terugvinden van die herinneringen was op zich interessant. Maar nog veel interessanter was wat ik kon leren van het bestuderen ervan. Het verklaarde bijvoorbeeld waarom ik mensen in witte laboratorium jassen maar moeilijk te vertrouwen vind. Of waarom ik zo’n hekel heb aan die lange, duistere gangen in zoveel kantoorgebouwen. Het herbeleven van die momenten, maar dan met het perspectief van een volwassene, leerde me veel over mezelf en heeft me geholpen een aantal lang gekoesterde overtuigingen en aannames bij te stellen over mezelf en mijn plaats in deze wereld.

---

Aanschouw die verzameling van herinnerde ervaringen en stel ze voor als kleine balletjes, niet veel groter dan een kraal. In die verzameling zullen sommige balletjes donker zijn, of dof, maar er zullen er ook zijn die stralen en schitteren, als glanzende parels. De doffe, donkere balletjes zijn herinneringen aan negatieve of saaie momenten, ervaringen waarin we niet geïnspireerd waren of betrokken, en misschien wel leden onder stress, angst of pijn. Als we die doffe en donkere momenten negeren kunnen we de stralende momenten gaan verzamelen; dat zijn onze beste ervaringen: de momenten dat we vol energie waren, in de ‘flow’, geïnspireerd en gelukkig. Sommige zullen klein zijn, en bijna vergeten, anderen juist weer groot en stralend als nieuw. Dat doet er op dit moment niet toe. Wat ertoe doet is dat we de stralende, glanzende parels gaan scheiden van de doffe, donkere kralen, zodat we ze verder kunnen bekijken en onderzoeken.

– wordt vervolgd –